GEBELİKTE ŞEKER HASTALIĞININ TARAMASI VE TANISI

Gebelikte Şeker Hastalığı (Gestasyonel Diyabet) Nedir?
Gestasyonel diyabet, gebelik öncesinde belirti vermeyen ancak gebelikle birlikte belirgin hale gelen diyabet olarak tanımlanabilir. Sıklığı % 1 ile 4 arasında değişen gestasyonel diyabet, sıklıkla gebelik sona erdikten sonra düzelir. Ancak olguların bir bölümünde glukoz kullanımındaki bozukluk veya diyabet devam eder.
Gebelikte glukoz intoleransı gelisimi için düsük risk tasıyanların (<25 yaş, normal kilo, 1. derece akrabalarda diyabet hikayesi olmaması, anormal glukoz metabolizması hikayesi olmaması, herhangi bir gebelik komplikasyonu hikayesi olmaması) taranması önerilmemektedir.
Orta ve yüksek risk grubundaki gebelerde ise gestasyonel diyabet taraması için 2 yaklasım söz konusudur:

• Tek basamaklı tanı: Herhangi bir glukoz taraması yapmadan, doğrudan 100 g glukoz ile oral glukoz tolerans testi (şeker yükleme testi) uygulanması
• İki basamaklı tanı (GDTT): 50 g glukoz yüklemesi sonrasında 1. saat kan glukoz düzeyi 140 mg/dL üzerinde ise gebeye 100 g glukoz ile şeker yükleme testi uygulanması

Gebelikte Şeker Hastalığı Taraması Nasıl Yapılır?

1. Tüm orta ve yüksek riskli gebelere 24-28. gebelik haftalarında uygulanır.
2. Günün herhangi bir saatinde gebenin aç ya da tok olduğuna bakılmaksızın, miktarı bilinen bir glukoz çözeltisi (50 g) içirilir.
3. 1 saat sonra kan glukoz düzeyi ölçülür.
4. Kan glukoz düzeyi ?140 mg/dL ise 100 g glukoz ile şeker yükleme testi uygulanır.

Testin uygulandığı süre boyunca çay, kahve, sigara içilmemeli, herhangi bir yiyecek tüketilmemelidir. Çok az miktarda su içilmesinde bir sakınca bulunmamaktadır.

Gebelikte Şeker Hastalığı Tarama Testine Hazırlık İçin Neler Gereklidir?
Eğer doktor ya da beslenme uzmanı tarafından özel bir beslenme düzeni önerilmediyse, test yapılmadan önce üç gün normal şekilde yemek yenmelidir. Aşırı  egzersizden kaçınılmalıdır.
Gebeler, düzenli kullandıkları ilaç varsa, ilaçlarını almaları gereken saatlerde almalıdır, ancak kullandıkları ilaç yiyeceklerle birlikte alınıyor ise test bitimine kadar bu ilacın alınması ertelenebilir. Şüphe duyulan herhangi bir durumda mutlaka testi isteyen ve gebenin takibini yapan doktora danışılmalıdır.

Gebelikte Şeker Hastalığı Tanısı (100 g glukoz ile şeker yükleme testi):

1. 8-14 saatlik açlık sonrası sabah uygulanır.
2. Açlık kan glukoz ölçümü için kan alınır.
3. Miktarı bilinen glukoz çözeltisi (100 g) içirilir.
4. Çözeltinin içiminden sonra 1., 2. ve 3. saatlerde glukoz düzeyi ölçümü için kan örnekleri alınır.
5. En az 2 kan glukoz değeri aşağıdaki değerlere eşit veya değerlerden yüksek ise gebelik diyabet tanısı konur:

Açlık:          95 mg/dL
1. saat:     180 mg/dL
2. saat:     155 mg/dL
3. saat:     140 mg/Dl

100 g Glukoz İle Şeker Yükleme Testine Hazırlık İçin Neler Gereklidir?
Doktor ya da beslenme uzmanı tarafından özel bir beslenme düzeni önerilmediyse, test yapılmadan önce üç gün normal şekilde yemek düzeni sürdürülmeli ve aşırı ya da her zamankinden farklı bir egzersiz yapılmamalıdır. Test uygulanmadan bir gece önce, akşam saat 9:00'dan sonra su dışında herhangi bir yiyecek tüketilmemelidir.
Gebeler düzenli kullandıkları ilaç varsa ilaçlarını almaları gereken saatlerde almalıdır, ancak kullandıkları ilaç yiyeceklerle birlikte alınıyor ise test bitimine kadar bu ilacın alınması ertelenebilir. Şüphe duyulan herhangi bir durumda mutlaka testi isteyen ve gebenin takibini yapan doktora danışılmalıdır.

Anormal Test Sonuçları Ne Anlama Gelmektedir?
Birçok gebede test sonuçları normal bulunmaktadır. Test sonucu, ağızdan verilen glukozun kandan uzaklaştırılmasında bir yetersizlik göstermiş ise, bu gebede diyabet olabileceği düşünülmektedir. Gebelerde diyabet tedavisi, anne sağlığı ve özellikle bebek gelişimi yönünden önemli olduğundan, beslenmenin düzenlenmesine ek olarak, ilaç tedavisi de gerekebilmektedir. Doktorunuz, siz ve bebeğiniz için hangi tedavinin uygun olacağına karar verecek ve düzenli aralıklarla tedaviye alınan yanıtı takip edecektir.